Review: It's A Free World

Wanneer je naar een nieuwe film van Ken Loach gaat kijken, weet je bijna zeker dat je achteraf met de nodige gewetenswroegingen opnieuw de zaal zal verlaten. Dit is niet anders met zijn nieuwste film It's A Free World.
Nadat ze bij een uitzendbureau ontslagen wordt, besluit Angie om niet bij de pakken te blijven zitten en samen met haar vriendin Rose een uitzendbureau voor Oost-Europese arbeiders op te richten. Het oorspronkelijke plan om de zaken min of meer legaal te houden wordt al gauw overboord gegooid. De lokroep van het geld klinkt te hard en Angie laat zich overtuigen om ook voor immigranten zonder verblijfs- en werkvergunning werken te zoeken. Hierdoor verliest ze echter meer en meer de greep op de zaken hetgeen Angie, vastberaden om haar leven eindelijk op de sporen te krijgen, ertoe zal aanzetten om steeds meedogenlozer te werk te gaan. Hierdoor vervreemdt ze meer en meer van haar zakenpartner, Rose, maar ook met haar vader, een voormalig vakbondsman, komt ze in conflict. Het zijn de ouders van Rose die voor haar elfjarige zoon Jamie zorgen.
Wanneer boze uitzendkrachten het op haar familie gemunt hebben, dreigen de zaken echter danig uit de hand te lopen
In deze film tekent zich een wereld af waarin alles te koop is en waarin de personages de keuze hebben om zelf uit te buiten of zelf uitgebuit te worden. Deze 'vrije wereld' lijkt vooral een jungle waarin het darwinisme nog steeds hoogtij viert. Het toont de waze contouren van de westerse economieën, de wereld van de illegale arbeidersmarkt, waarin onze sociale verworvenheden niet van tel zijn. Een wereld waarmee de gemiddelde consument niet rechtstreeks in aanraking komt, maar waarvan hij wel weet dat het er is. Hoe kunnen de duizenden producten die we jaarlijks kopen zo goedkoop zijn? Dat het niet te maken heeft met spotgoedkope grondstoffen is ons de voorbije maanden wel duidelijk geworden. En de gedachte dat voortschrijdende machinalisering hiervoor verantwoordelijk zou zijn, is volkomen naïef. Neen, ergens hebben we wel degelijk weet van de uitwasemingen van het systeem waarin we leven. Het gros van de tijd is het mogelijk om deze te negeren of te verdrukken.
Ken Loach slaagt erin om de protagonist, die in wezen een meedogenloze uitbuitster is, een menselijk gezicht mee te geven. Angie blijkt als miniscuul radertje in een gigantisch systeem niet veel keuze te hebben: altans, zo laat ze het zelf uitschijnen. Rest hierbij natuurlijk nog de individuele keuzevrijheid die éénieder van ons blijft behouden en het is precies deze stem die de Angies vader vertolkt. Als vakbondsman in (volgens Angie) lang vervlogen tijden waarin een woord als internationale arbeiderssolidariteit nog écht betekenis had. Angie luistert naar haar vader, maar is het niet met hem eens. Ze blijft genadeloos immigranten gebruiken voor haar eigen voordeel. Uiteindelijk zal Angie toch bijdraaien, maar niet meteen omdat haar geweten haar alsnog parten lijkt te spelen. Het zijn de rechtstreekse bedreigingen naar haar zoon toe die haar doen bijdraaien. Van internationale solidariteit is dus nog steeds geen sprake. Van een moederhart wel. Het blijkt het enige te zijn wat voor Angie krachtiger is dan het geld. Het geld dat de wereld doet draaien binnen een systeem dat veel goeds brengt maar minstens evenveel slechts. En Ken Loach maakt je bij elke nieuwe film attent op dit laatste en doet daarbij je hart bloeden en je verantwoordelijkheidszin opdraven. 'Wat kan ik doen als kleine radertje binnen een gigantisch systeem?', het zijn zo'n vragen die je bespringen na het zien van It's A Free World.